TRABZON GANİTA…..

Küskün şehri denizle barıştıran yerdir Ganita
Bir arkadaşım aradı.
Kusura bakma 40 yıldır Ganita da oturuyorum ama Ganita isminin nereden geldiğini bilmiyorum. Lütfen bana söyler misin dedi.

İlk etapta Ganita’nın bir Koy, doğan bir liman olabileceğinin cevabını verdik ama niye yalan söyleyeyim tatmin olamadım.
Gerçekten yıllardır güneşin doğuşu ve batışını tek noktadan izlediğimiz Trabzon’un en kuzeyindeki noktanın isminin nereden geldiğini daha çok merak etmeye başladım. Ve araştırma gereği duydum.

Trabzon da herkes Ganita’yı bilir ama isminin nereden geldiğini bilenlerinin sayısının çok az olduğunu düşünüyorum.
Dr. Mustafa Duman’ın derlemelerinden istifade ederek Ganita için elde ettiğim bilgileri sizinle paylaşmak istedim.
Gabriel Bonvolat’ın kitabındaki gravüre göre Cap de Trebizonde, yani Trabzon Burnu olarak gösterilen Kale Park Burnu, T. E. Gattinger’in haritasında Güzelhisar Burnu olarak geçiyor.

Kanita veya Ganita, Trabzon kentinin en kuzey noktasında yer alan Güzelhisar Burnunun batı yamaçlarına ve oranın ardındaki mahalleye verilen addır. Günümüzde Kalepark olarak adlandırılan kayalık yerin üzeri düzdür. Buranın bir kısmına yapılar yapılsa da büyük bölümü boştur ve günümüzde de park olarak kullanıldığını birçoğumuz biliyoruz.
Bir rivayete göre de Trabzon en kuzey noktasında yer alan bu burun, antik çağlarda, Trabzon kentinin önünde, kayalar oyularak yapılan limanın da bulunduğu yerdi. Bu limana ?Kanita Limanı adı verilmekteydi. Bu limanın arkasındaki mahallenin adı da on beşinci yüzyıldan beri Ganita Mahallesi idi. Kemerkaya Mahallesi?ne komşuydu.

Osmanlı kaynaklarında, Kanita mahallesiyle ilgili en eski bilgiler 1554 tarihli Osmanlı Tapu Tahrir Defterleri ve 1565-1566 tarihli Osmanlı Şeriye Sicil Defterlerinde bulunmaktadır. 1583 tarihli Osmanlı Tapu Tahrir Defterine göre Kanita da 55 hane vardı.

19. yüzyılın başında Karadeniz kıyılarını dolaşarak bu yerler hakkında bir kitap yazmış olarak P. Minas Bujiskyan, Kanita’yı ve çevresini şöyle anlatır:
Trabzon’un şimdiki büyük limanı Çömlekçidir. Kanida, Tuzluçeşme, Taşdirek, Kemerkaya, Mumhaneönü ve kalenin önünde Moloz da küçük limanlardır. Limanlar her türlü ihracat ve ithalat ile çok faal vaziyettedirler.

Charles Texier, Trabzon’u anlatırken, Güzelsaray’ın oturtulduğu kale kayalıklarının altında bir liman olduğunu ve 19. yüzyılda burada bir karantina? binası bulunduğunu yazmaktadır.

Roma imparatoru Adrianus’un 124 yılında, imparatorluğu gezerken Trabzon’a geldiği ve Ganita’nın bulunduğu yerdeki kayaları oydurarak Trabzon limanını inşa ettirdiği bilinmektedir.

Abdülmecid tarafından 1847 yılında, incelemeler yapmak üzere Bağdat’a kadar gönderilen mabeyinci Ragıp Beyin yanında bulunan Dr. Perunak Feruhan Bey de kitabında Kanita Mahallesini şöyle anlatır.

Altı deniz, üst tarafı da yüksek kayalık olup bir geçit vaziyetinde olan yeni yol, bu kayanın altından geçer. Yol yapıldığı vakit, içleri boş iki büyük mağara meydana çıkmıştır. Burada yapılmış olan karantina binasının yüksek surunun kuzey tarafında bulunan ufak bir kapıdan korkunç bir taş merdivenle denize inilir Güney tarafta da limana inilen büyük kapı vardır. Burası aynı zamanda şehrin bir silahhanesidir.

Hepimiz Ganita’ya ineriz ama isminin nereden geldiğini hangi evrelerden geçtiğini bilemeyiz. Ganita. Trabzon’un denize en çok ilerleyen burun yeri. Dörtte üçü denizle çevrili, eşi zor bulunan bir yer. Denize küskün şehrin, küstüğü ile tek barıştığı ve şehre yalvaran denizin yalvardığı ile tek konuştuğu yerdir orası.
Kalenin yanında, denizde liman kalıntıları olan taşların bulunduğu yerdir orası.
Boztepe’nin dik eteğine doğru sokulan bir koydur orası. Küçük kayıkların sığınak yeridir Ganita.
Yalnızca geçmişten günümüze Trabzon’u ziyaret edenlerin çoğunun farkında olduğu, anlattığı bir yer olarak değil, herkesin Trabzon anılarında yer tutan yerdir Ganita.

Demli çayların yudumlandığı, güneşin Yoroz Burnundan batışını seyredilen yerdir Ganita.

Yazan. Hasan Sağlam

Paylaş

Paylaş