Kedili edebiyat

Bir kitabın yanına sanki ondan bir parçaymış gibi uzanıvermiş kedi fotoğraflarına hemen herkes rastlamıştır. O kadar rastlamıştır ki, bu manzarayı artık ‘klişe’ olarak anmak dahi mümkün ancak klişeler kimi zaman sıkıcı olsalar da güzeldir. Kedi ve kitap ilişkisi de bu türden klişelerden işte. Üstelik sıkıcı da değil. Hem yeni keşfedilmiş bir ilişkiden de bahsetmiyoruz. Kediler, insanların hayatında var olmaya başladıklarından bugüne bir şekilde edebiyatlarında da yer almış. Bu durum, bizim edebiyatımız için de geçerli. Fatih Altuğ’un hazırladığı ‘Geçmiş Zaman Kedileri’, bu ilişkinin güzel örneklerini bir araya getirmiş.
Fatih Altuğ, kitap için yazdığı önsözde yaptığı çalışmanın amacını şöyle açıklıyor: “Bu derlemede modern hikâyeciliğin ve denemeciliğin Türkiye’de belirip geliştiği yıllarda kedilerin edebiyata nasıl dahil olduğunu anlamak ve göstermek…” Bunun kitaptaki yansıması ise ‘Türkiye modernleşmesinin kurucu yıllarında kediler edebiyatta nasıl tahayyül ve tasavvur edildi?’ sorusu etrafında kedilere dair deneme ve hikâyeler yan yana getirilirken, kedilerin bulunduğu her metinden değil kedilerin bulunduğu metinlerdeki edebi temsil çeşitliliğini gözetmek şeklinde gerçekleşiyor.

Edebiyatın içinden metinler toplanmışsa da ‘Geçmiş Zaman Kedileri’nde, bu metinlerin aynı zamanda yüksek sosyal bağlamları da bulunuyor. Toplumda kedilere bakış ve gösterilen ihtimam üzerinden bir gündelik hayat okuması yapılabildiği gibi sosyal katmanlarda kedilerin nasıl bir ilgiyle karşılandığı da kitapta bir araya gelen metinlerde gördüklerimiz arasında yer alıyor. Kitabın bu bağlamıyla birlikte gündeme gelen bir başka mesele de insan ve kedi arasındaki iletişimin, sosyalliğin boyutları. ‘Geçmiş Zaman Kedileri’nde bir araya gelen 26 metinde, bu iletişimin türlü çeşitlerini görüyoruz. Kedi ve insan sosyalliğinin arka planına yayılan şehir manzaralarının ise kitapta yer alan metinlerin genel karakteristiğini meydana getirdiğini söyleyebiliriz. Sosyal bir yaşam içinde, kedi ve insan ilişkisi yine sosyal bir olgu olan ‘şehir’ manzaraları eşliğinde sunuluyor. Bu anlamda geçmiş zaman İstanbul’una dair da pek çok nüve veriyor okuruna.

Fatih Altuğ’un derlemesinin okurlar önüne koyduğu bir başka perspektif de 1870’lerden 1950’lere uzanan çerçevede hikâyeciliğimizin, yazınımızın gelişiminin kısıtlı da olsa bir resmi. Böylelikle, derlemeye alınan metinlerle birlikte, Samipaşazade Sezai’den Halid Ziya Uşaklıgil’e uzanan bir dönemin yazı karakteristiğine dair genel bir izlenim edinme fırsatı da yakalanıyor.
Samipaşazade Sezai, Halid Ziya Uşaklıgil… Peki, başka kimler yerini almış bu derlemede?
Ahmet Haşim, Ahmet Rasim, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Sergüzeşti, Hakkı Süha Gezgin, Fatma Münire, Osman Cemal Kaygılı, Ziya Osman Saba ve Ahmed Midhat…
İsimlerden de anlaşılacağı üzere Fatih Altuğ, zengin bir derleme hazırlamış. Önemli kalemlerin, yine önemli metinlerinde kedilerin izlerini takip ederek konusuyla ilgili kapsamlı bir çerçeve çizmiş. Kediseverler bu derlemeden çok keyif alacaktır. Kedilere dair altı çizilecek pek çok cümle bulacaklardır kendilerine. Bu cümleleri deftere de geçmek gerekecek elbette. Onun için bir kedili defter tavsiyesinde bulunayım: ‘Kedi Aşkına’. Ketebe Yayınları’nın bastığı bu şık defterde de yine kedilere dair tarihten ve bugünden pek çok detay, çizim, minyatür, fotoğraf, anekdot var.

GEÇMİŞ ZAMAN KEDİLERİ
TÜRK EDEBİYATINDA KEDİ METİNLERİ (1870-1950)
Hazırlayan: Fatih Altuğ
Turkuvaz Kitap, 2021
262 sayfa, 30 TL.

Paylaş

Paylaş